In oktober 2015 gaat Irene Hemelaar, voorvechter van LHBTI-emancipatie, als Vrouwenvertegenwoordiger naar de Verenigde Naties. Zij zal deel uit gaan maken van de Regeringsdelegatie en namens de Nederlandse vrouwen de VN-lidstaten toe gaan spreken.

Door Lili Brouwer

Hoe is deze selfmade woman begonnen?

In ’87 begon ik na het gymnasium met theaterwetenschappen aan de UvA. Na de propedeuse een jaartje werken als typiste bij het Financieele Dagblad en toen Engelse taal- en letterkunde, wat ik nooit heb afgemaakt. In die tijd deed ik o.a. aan lesbisch toneel, schreef voor roze jongerenblad Expreszo, las alles wat ik kon vinden over homoseksualiteit, volgde een blok lesbische studies bij de geweldige Renée Hoogland, maakte muziek en vooral veel plezier. Ik vond het heel gewoon dat ik al die dingen kon doen. Pas aan het eind van mijn jaren ’20 toen ik in 1998 Mieke Verhagen, vakbondsbestuurder bij FNV Bondgenoten leerde kennen en ik daar werkte als secretaresse, werd mijn vuurtje aangewakkerd. Zij kon zich zich vreselijk storen aan het gebrek aan activisme en historisch besef bij vrouwen van mijn generatie en ze bracht me vele inzichten. Ze is een fantastische vriendin en nog altijd mijn über-opperheks.

Wat wil je bereiken in deze functie? Wat kan dat betekenen voor de LGBT-gemeenschap in de wereld en in Nederland?

In 2015 reist er voor het 70^e jaar een Nederlandse Vrouwenvertegenwoordiger met de Regeringsdelegatie mee. Het is bijzonder dat ik als eerste vrouwenvertegenwoordiger in deze 70 jaar zal spreken over LBTI-rechten. Dit activisme beslaat immers slechts een ‘niche’ als het gaat om de breedte van vrouwenrechten waarover afspraken zijn gemaakt tijdens de 4e Wereldvrouwenconferentie in 1995 in Beijing en de Millennium Development Goals. Ook dat seksuele diversiteit een moeilijk bespreekbaar onderwerp is in veel van de landen die de afspraken hebben ondertekend. Tegelijkertijd is mijn strijd voor gelijke rechten er een die als lakmoesproef dient. Het uitspreken van een statement over dit onderwerp op deze plek voor al deze regeringsleiders is dus nog nooit gedaan. Het levert een zichtbaarheid op voor onze zaak en daarmee ook de zaak van àlle vrouwen die zijn weerga niet kent. Wanneer LBTI-vrouwen in volle vrijheid hun leven kunnen leven, zullen heterovrouwen dit zeker kunnen.

Waarom solliciteerde uitgerekend jij?

De functie van Vrouwenvertegenwoordiger behelst voor mij exact datgene waarom ik mij al jaren inzet voor gelijke rechten van LHBTI’s, meisjes, vrouwen en ouderen in het bijzonder. LHBTI-rechten zijn, net als vrouwenrechten, immers mensenrechten. De relatief grote vrijheid die mij ten deel is gevallen om mijn eigen keuzes te maken en mijn eigen weg te kunnen bepalen, gun ik anderen ook en liefst meer. Ik zet me in voor gelijke rechten omdat ik vind dat ieder het recht heeft om zichzelf te zijn en dat je het recht hebt te houden van wie je wilt. Daarbij gaat het over seksuele rechten, gendergelijkheid en de positie van vrouwen in het algemeen en LBT-vrouwen binnen de ‘homobeweging’ en ‘vrouwenbeweging’ in het bijzonder. Je kunt niet jezelf zijn als je je niet veilig voelt, als je op je hoede moet zijn voor verbaal en/of fysiek geweld. Je kunt niet ten volle jezelf zijn als vrouw, als LBTI, wanneer je niet gelijke mogelijkheden hebt je te ontplooien. Dit gold lang binnen de ‘witte homomannenbeweging’ en binnen verschillende gelederen van de vrouwenbeweging die zich niet graag associeerden en associëren met de negatieve stereotypen die zij koppelen aan lesbische vrouwen. Als je wilt dat er iets verandert, en je bent in staat om daaraan bij te dragen, dan moet je dit doen. Door zelf je schouders eronder te zetten en als je dit is gegeven ook door anderen de ruimte en ondersteuning te bieden dit te doen. Ik kan en doe dit al jaren op verschillende manieren als creatieve duizendpoot, door te duwen en trekken en vooral door te verbinden en te betrekken.

Wat houdt de functie in en hoe ga je de opdracht aanpakken?

Het betreft een vrijwilligersfunctie, waaraan ik gemiddeld zo’n 8 uur per week kwijt zal zijn. Ik mag ter voorbereiding van het uitspreken van het statement bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in oktober 2015 alvast in de eerste helft van volgend jaar een gedeelte van een VN-vergadering meemaken. Dit zou in maart de vergadering van de Commission on the Status of Women (CSW) kunnen zijn, maar ook een andere. Dat ga ik in december in samenspraak met de NVR uitzoeken. Verder zal ik deze maand gebruiken om een planning te maken voor de eerste 5 maanden van 2015. Ik wil, buiten mijn grote netwerk, met een zo breed en divers mogelijke groep vrouwen in contact komen, om te polsen wat zij belangrijk vinden met betrekking tot dit onderwerp. Ik vertegenwoordig uiteraard de Nederlandse vrouw, maar zal ook met internationale LBTI- en vrouwenorganisaties overleggen om te zien waar voor hen waar het gaat over LBTI-emancipatie en –zichtbaarheid de zwaartepunten liggen. Dit alles leidt tot het moment supreme, onderdeel uitmaken van de Regeringsdelegatie in oktober 2015 en het uitspreken van het statement. Ik zal hier regelmatig over bloggen.

Was het logisch om jou te benoemen?

Of het logisch is, weet ik niet; dat is aan de sollicitatiecommissie, die naar ik heb begrepen een harde dobber heeft gehad bij het maken van haar keuze. Wél is het zo dat dit hét moment is binnen de vrouwenstrijd om ons te focussen op gelijke rechten van LBTI-vrouwen. Op 26 september jongstleden nam de Human Rights Council van de Verenigde Naties namelijk een resolutie aantegen anti-LGBT geweld en discriminatie. Vervolgens heeft de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties op 21 oktober jongstleden Nederland gekozen om toe te treden tot de Human Rights Council. Onze minister van Buitenlandse zaken, de heer Bert Koenders zei na de verkiezing specifiek te willen inzetten op het actief beschermen van vrouwenrechten en de rechten van seksuele minderheden en verdedigers van mensenrechten.

Ken jij de vrouwen- en LHBT-geschiedenis van de vakbeweging? Wat zijn de successen, wat vind je tegenvallen?

Wat mij opviel sinds ik bij de bond kwam, is dat er opvallend veel LesBische vrouwen vakbondsbestuurder zijn, terwijl ik maar 1 homoman ken die vakbondsbestuurder is. Karin Adelmund is in mijn beleving de meest bekende vrouw in de vakbeweging, binnen de vrouwenbond, maar ook in het federatiebestuur. Mieke Verhagen is voor mij de belangrijkste geweest. Er werken en werkten vele krachtige prachtige vrouwen in de vakbeweging. Voor wat betreft de LHBTI-beweging vind ik het jammer dat na het vertrek indertijd van Marcelina Oosthoek het – in elk geval voor een relatieve buitenstaander als mij – lijkt alsof het nauwelijks een onderwerp meer is binnen de FNV. Ik weet dat er wordt gewerkt aan een nieuw Netwerk Roze FNV. Ik hoop dat het een daadkrachtig en slagvaardig netwerk zal zijn, dat niet alleen praat, maar vooral ook doet. Die twee lijnen kunnen immers prachtig naast elkaar bestaan. Ik vind dat je als FNV-lid een keuzemenu moet hebben. Bij je inschrijving kun je dan aangeven welke ‘strijdpunten’ je belangstelling hebben. Dit kan zijn LHBTI, vrouwen, ouderen, jongeren et cetera; zoveel je wilt. Ik hoop dat een ongedeeld FNV er toe zal leiden dat je met één lidmaatschap eenvoudig toegang krijgt tot alle relevante informatie over de branches waarin je werkzaam bent én op de manier waarin je binnen betreffende branches werkzaam bent, in loondienst of als ZZP’er. Dus geen aparte bond voor zelfstandigen, maar professioneel en geïntegreerd in de verschillende beroepsgroepen. Nu ik al een tijd lid ben van FNV ZZP na een tijd lid te zijn geweest van FNV Kiem, mis ik echt de beroepsinhoudelijke informatie die hoort bij mijn praktijk als uitvoerend artiest.

Tot slot: Wat ga je doen als je Ton Heerts opvolgt voor 1 FNV in beweging?

Hahahaha. Vooropgesteld dat ik over die functie in combinatie met mezelf nog nooit heb nagedacht, heb ik wel een idee van waar ik vind dat de vakbeweging naar toe zal moeten gaan.  De vakbeweging moet zich op een manier vernieuwen die werkenden zo aanspreekt, dat ze het (weer) belangrijk (gaan) vinden om lid te zijn. Mijn eerder genoemde keuzemenu / aanvinklijst over alle info die je wilt ontvangen is volgens mij een middel om meer potentiële leden te interesseren. Ik vind verder dat mensen meer hun eigen tijd zouden moeten kunnen indelen. Flexibele arbeidsvoorwaarden zijn hiervoor noodzakelijk. Ook verplichte feestdagen moeten op de schop. Laat mensen zelf kiezen wat voor hen een feestdag is en laat niet een religie hier leidend in zijn. Verder vind ik dat de discussie rond het openstellen van pensioenen en sociale zekerheid voor de ruim miljoen ZZP’ers beter moet worden gevoerd,  zeker als je in  ogenschouw neemt dat het vooral vrouwen en ouderen betreft. Ze betalen wel belasting, maar er is geen vangnet. En nu wil de overheid ook nog dat kleine voordeel, de zelfstandigenaftrek, ontnemen. Terwijl gebleken is dat subsidies om arbeidsgehandicapten en 50+’ers aan het werk te helpen, niet werken. En tot slot is de belastingdienst veel te betuttelend bij het bepalen van wie wel of geen ondernemer is, waarbij schijnconstructies zeker moeten worden tegengegaan, maar waar ondernemers gewoon moeten kunnen ondernemen zonder dat het ze moeilijk wordt gemaakt. Hier moet de FNV echt hard tegengas op geven.

——–

Verscheen in Inzake 2, december 2014

Foto’s (c) Martin de Bouter